HAMZABEY KÖYÜ

Köy ilçe merkezinin kuzeybatısında, merkeze 5 km. uzaklıkta bulunur. Yeniçağa İlçesi’nin en büyük köyüdür.

Köyün 4 mahallesi vardır. Bunlar; Yayalar, Sağırlar, Karabeyler, Dumanlar mahalleleridir. Bu mahallelerin, köye ismini veren ve kurucusu olarak kabul edilen, Hamzabey adlı beyin oğullarının adları olduğu kabul edilir.

HAMZA BEY KİMDİR?

Hamza Bey üzerine yaptığımız araştırmalarda bu ismi Çağa tarihi ile ilişkili olarak taşıyan dört tarihi kişiye rastladık. Bunlardan birincisi 1215 yıllarında yaşamış Anadolu Selçuklu Devleti’nin bir komutanı olan Hamza Bey’dir. Çankırı’nın Tosya İlçesini Türklere kazandırmıştır. Türklerin Aradolu’yu Türkleştirme mücadelesine katılmıştır. Bu kişi ile Hamza Bey arasında bir ilişki varmı? İkisi aynı kişi mi? Şimdilik bunu bilmiyoruz.

Hamza Bey ismini taşıyan diğer tarihi şahsiyet ise, 2. Murad’ın lalası olan Hamza Bey’dir. 2. Murad Amasya sancak beyi iken bu Hamza Bey kendisine lalalık yapmıştır. 2. Murad padişah olduğunda Hamza Bey Anadolu Beylerbeyi olur. Hamza Bey’in Çağa ve civarı ile ilişkisi şudur: 2. Murad Çağa Ovasında İsfendiyar Bey ile “Çağa Savaşı”nı yaparken Hamza Bey de Anadolu beylerbeyi veya 2. Murad’ın lalası olarak savaşa katılmıştır. Bundan dolayı Hamzabey Köyü ile bir bağlantı kurulabilir mi? Henüz bir görüşümüz yok. Bu iki görüşü Hamzabey için çokta uygun görmüyoruz.

Bir başka Hamza Bey’ Candaroğlu Sultanı Sücaüddin Süleyman Paşa ile ilgilidir. Candaroğlu Beyi Süleyman Paşa, Bolu’yu almak için, Bolu-Gerede hududu arasında defalarca mücadele etmişse de muvaffak olamayınca Gerede-Bolu arasındaki hududun tahkimine karar vermiştir. Bolu ile Gerede arasında kalan söz konusu yer çağa’dır. Süleyman Paşa, Bolu’ya yapacağı seferler için Çağa ve civarını bir üs olarak kullanmak istemiş ve Çağa civarına Türk boylarının yerleşmesine gayret etmiştir.

Çağa civarına özellikle Çağa Gölü’nün batısına doğru yerleşimler kurulmuştur. Süleyman Paşa, Kumandanlarından; Hamza Bey, Kara Bey, Duman Bey, Kemal Bey’lerin namlarına izafetle onların emrindeki halktan bir kısmını buralara yerleştirmiştir.

Hamzabey ile ilgili diğer bir görüşümüzde Aslahaddin ile ilgilidir. Aslahaddin’in gerçek ismi Hamza Bey’dir. Kendisi Oğuzların Kayı boyundandır. Bolu, Bizanslıların elinde iken Bolu’ya gelmiş ve Bolu Kalesini muhasara etmiştir. Bu durum, Hamzabey Köyü ile ilgili anlatılan köyün kuruluşu efsanesine uygun bir anlatımdır. Kendisi Bolu’da ölmüştür. Mezarının Aslahaddin Camisinin bulunduğu yerde olduğu sanılmaktadır.

Hamzabey’in mahallelerinden biri olan Yayalar ismi üzerinde biraz durmak gerekir. Yayalar isminin Hamza Bey’in oğullarından biri olduğu için buraya verildiği bir görüş olmakla birlikte, yayalar isminin başka anlamları da vardır. Yayalar, Osmanlı ordusunda eyalet askerlerinden bir gurubun adıdır. Yayalar, Yörükler, Müsellemler, Cerahurlar, Canbazlar ve Tatarlar Osmanlıların ilk düzenli birlikleri idiler. Yeniçeri Ocağının 14. yüzyılda kurulması ile bunlar geri hizmet birliği oldular. Yayalar, Anadolu’nun çeşitli sancaklarında bulunurlar, nöbetle hizmete giderlerdi. Savaş zamanında yol açmak, hendek veya siper kazmak, top çekmek, gülle ve ağırlık götürmek, zahire taşımak gibi işler yaparlardı.

Hamzabey Köyü’nün Yayalar Mahallesi’nde Yıldırım Bayezid zamanında bir çeşme yapılmıştır. Çeşme, Yıldırım Bayezid’ın Kastamonu seferine giderken Çağa’ya uğraması sonucunda Yıldırım Bayezid tarafından yaptırılmıştır. Çeşme, Çağa’daki Camii ve hamamla aynı zamanda 1398 tarihinde yapılmıştır.

1530 tarihli Vilayet-i Anadolu Defteri’nde, Hamzabey Köyü 51 hane ile Çağa’nın en kalabalık köylerinden bir tanesidir. Köyün nüfusu 250 kişi civarındadır. Ne yazık ki bu dönem ile ilgili Hamzabey Köyü’nde kişi yada aile ismine rastlamıyoruz.

1706 Bolu Livası Tahrir Defteri kayıtlarında Çağa’nın köyleri arasında Hamzabey Köyü’de kaydedilmektedir. Köy hakkında ayrıntılı bilgi verilmemektedir.

1845 Temettuat Defteri’nde Hamzabey Köyü,74 hane olarak görülmektedir. Köyün Sultan Abdülmecid döneminde nüfusu yaklaşık olarak 380–400 arasındadır. Köyün yıllık geliri 50 104 guruştur. Ödediği vergi 15 137 guruş, aşarı ise 1759 guruştur. Hane başına düşen yıllık geliri de 677 guruş civarındadır.

Hamzabey Köyü’nün imamı Şeyh Ahmet oğlu Mustafa Efendi’dir. Köydeki caminin adı bu devirde “İmam İshak Camii”dir. Köyün muhtarı yanı kethüda’sı Mehmed’dir. Köyün en zengin kişisi Delikolay Abdullah adındaki şahıstır. Bu şahsın yıllık geliri 3483 guruş civarındadır. Köyün geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır.

Hamzabey Köyü’nde 1840’lı yıllarda yaşayan kişiler bugünün atalarıdırlar. Osmanlı Devletinde soyadı kullanılmadığı için, insanlar baba adları ile anılmışlardır. Zaman içinde baba adı veya lakabı olarak kullanılan isimler sülale isimlerine dönüşmüştür. İşte Hamzabey Köyü de böyledir. Yaklaşık 160 yıl önce kullanılan bir çok isim bugünde mevcuttur. Köydeki isimler şunlardır:

Şeyh Ahmedoğlu, Çobanoğlu, Kapıcıoğlu, Delikolayoğlu, Çakıroğlu, Hacı İbrahimoğlu, Bayramoğlu, Hacı Hüseyinoğlu, Geçgelenoğlu, Bekiroğlu, Bıdıkoğlu, Kayıkioğlu, Koca Yusufoğlu, Kapıcıoğlu, Mehteroğlu, Aynacıoğlu, Sirkelioğlu, Emin Efendi Oğlu, Sağıroğlu, Kasaboğlu, Ekşioğlu, Mollaoğlu, Hacı Ömer Oğlu, Köle Yusufoğlu, Çolak Osmanoğlu, Velioğlu, Çadıroğlu, Vanlıoğlu, Feyzuloğlu, Hüseyin Bey Oğlu, Mesak Oğlu, Mehmet Bey Oğlu, Hacı Mahmudoğlu, Hacıoğlu Molla, Alemdaroğlu, Perdahcıoğlu, Molla Yusufoğlu, Kobaşoğlu, Tokatlıoğlu

Bu sülalelerin büyük bir kısmı bugün de varlığını devam ettirmektedir.